در سال 2006 بود که پروژه سرّي ديگري از آژانس امنيت ملي آمريکا برملا شد. «توماس آندرو دريک» که از کارمندان آژانس امنيت ملي آمريکا بود درباره اين پروژه به طور علني صحبت کرد.
هدف از اين پروژه هم توسعه قابليت تحليل داده‌ها روز شبکه‌هاي ارتباطي مانند اينترنت بود. اين برنامه براي رصد کردن سازمان‌هايي ساخته شده بود که از روشهاي ارتباطي مانند گوشي‌هاي همراه و ايميل استفاده مي‌کردند.
چنانکه در گزارشي از روزنامه «فرانسيسکو کرانيکل» تصريح شده در اين برنامه 2 ميليون قطعه داده‌اي که آژانس در هر ساعت گردآوري مي‌کرد تجزيه و تحليل مي‌شد تا مهمترين اطلاعات مد نظر شناسايي شود. بعد از افشاگريهاي «توماس اندرو» برنامه‌هاي جاسوسي آژانس امنيت ملي باز هم ادامه يافت. «پريسم» عنوان برنامه‌ايست که اين روزها بر سر زبانها افتاده و نشان مي‌دهد سير جاسوسي‌هاي دولت آمريکا همچنان ادامه دارد.
با اين منطق مي‌توان نتيجه‌اي مختصر گرفت که فعاليتهاي جاسوسي آمريکا بيش از نيم قرن است که هيچ‌گاه متوقف نشده است و از اين به بعد هم نبايد انتظار داشت که اين برنامه‌ها متوقف شود بلکه روز به روز گسترده‌تر و پيچيده‌تر مي‌شود. تنها انتظار براي متوقف شدن اين برنامه‌ها زماني به وقوع مي‌پيوندد که سير تاريخي از همين الان متوقف شود!
3. زمان حاضر: افشاگري اسنودن بهانه‌اي براي تحليل جاسوسي‌هاي آژانس امنيت ملي آمريکا
افشاگريهاي ادوارد اسنودن بهانه‌اي براي تهيه اين گزارش بود. گذر زمان به ما اجازه داد که گزارش تقريبا جامعي را به دور از سرعتهاي ژورناليستي فعلي داشته باشيم. ادوارد اسنودن، پيمان‌کار سابق سازمان امنيت ملي آمريکا، مدارکي را در اختيار رسانه‌ها قرار داد که نشان مي‌دهد اين سازمان در چند سال گذشته افزون بر شنود مکالمات تلفني، فعاليتهاي اينترنتي شماري از شهروندان امريکايي و اتباع خارجي را تحت برنامه‌اي موسوم به « پريسم» (PRISM) (پي.آر. آي. اس.ام.)- مبني بر تلاش گسترده خواندن ايميلهاي مردم- توسط سازمان امنيت ملي زير نظر داشته است. اسنودن همچنين اسناد بيشتري را فاش کرد که نشان مي‌دهد
آمريکا از دفاتر اتحاديه اروپا، شهروندان اروپايي و همچنين شرکت‌ها و اشخاص در آمريکاي لاتين جاسوسي کرده است. در اين قسمت از گزارش ابعاد مختلف افشاگري عليه آژانس امنيت ملي آمريکا را بررسي مي‌کنيم.
- جاسوسي آژانس امنيت ملي از شهروندان غيرنظامي
بر اساس اسناد فاش شده، کاربران مايکروسافت، ياهو، گوگل، فيس بوک، پال تاک،AOL،اسکايپ،يوتيوب و اپل به صورت ?? ساعته توسط آژانس امنيت ملي کنترل مي شوند و اطلاعات روي سرورهاي اصلي اين وب سايتها در سراسر جهان ضبط و رديابي مي شود. در تاريخ 5 آوريل (16 فرودين) سال جاري 117,675 کاربر اينترنتي در سرتاسر جهان هدف برنامه جاسوسي آژانس امنيت ملي آمريکا قرار گرفته اند. اين گزارش در ادامه افزوده است که مشخص نيست چه تعداد از کاربران آمريکايي هدف جاسوسي اطلاعاتي آژانس امنيت ملي آمريکا بصورت تصادفي قرار گرفته اند. از جمله اطلاعات گردآوري شده در برنامه جاسوسي اين نهاد اطلاعاتي آمريکايي به جمع آوري پيامک شهروندان، فيلم هاي ويدئويي و ساير اطلاعات ديجيتال آنان در فضاي مجازي است.
«بزرگ داده» و «رايانش ابَري» دو عبارتي است که اين روزها مرتبا در رابطه با جمع‌آوري اطلاعات فوق فشرده شنيده مي‌شود
بزرگ داده به مجموعه عظيمي از داده‌ها گفته مي‌شود که از نظارت بر پست الکترونيک، مکالمات تلفني، سوابق داده‌کاوي، شناسايي بيومتريک و ويدئوهاي دوربين‌هاي نظارتي به دست مي‌آيد؛ اين در حالي است که رايانش ابري يک سامانه پردازش اطلاعات است که شمار بسياري از کامپيوترهاي از راه دور را شامل مي‌شود که در يک شبکه به يکديگر متصل هستند
چنين اطلاعات و داده‌هايي را "متا ديتا” يا اَبَر داده‌ها مي‌نامند. ادوارد اسنودن در گفت‌وگو با گاردين مي‌گويد: «آژانس امنيت ملي آمريکا زيرساختي تدارک ديده که تقريبا همه ارتباطات انساني را به صورت اتوماتيک ذخيره مي‌کند. با استفاده از اين سيستم مي‌توانستم ايميلهاي هر کسي را ببينم? مکالمات تلفني‌اش را شنود کنم و رمزهاي عبور شخصي‌ترين اکانت‌هاي هر کاربري را به دست بياورم.»
اين طور که از افشاگري‌ها برمي‌آيد، سازمان‌هاي امنيتي آمريکا اين ابر داده‌ها را جمع آوري مي‌کنند. ادوارد اسنودن در مصاحبه‌اي که چندي پيش با سايت اشپيگل انجام داد، گفته است که ارزش ابرداده‌ها از ارزش محتواي آنها بيشتر است.
اين را که متا‌ديتاها تا چه حد مي‌توانند به کنسرن‌هايي که اطلاعاتمان را در اختيارشان مي‌گذاريم و سپس به سازمان‌هاي امنيتي تصاوير دقيقي از زندگي ما نشان بدهند، مي توانيد براي مثال اگر کاربر جي‌ميل يا فيس‌بوک هستيد، خودتان به راحتي امتحان کنيد:
محققان انستيتوي تکنولوري ماساچوست برنامه اي با نام Immersion براي سرويس ايميل گوگل طراحي کردند. اگر به اين برنامه اجازه ي دسترسي به اکانت ايميل خود را بدهيد، همه‌ي تماس‌هاي شما تجزيه و تحليل مي‌شوند. مثلا چه کسي باعث آشنايي کانتکت "آ” با کانتکت "ب” در ميان تماس هاي شما شده است يا با چه کسي و در چه بازه‌ي زماني شما ايميل هاي زيادي رد و بدل کرده ايد و يا چه پيوندهاي تازه‌اي در حين اين ارتباطات ايميلي به دست آورده‌ايد.
کاربران زيادي در سراسر دنيا اما بدون لحظه اي نگراني و ترديد، حجم بالايي از اطلاعات خود را رايگان در اختيار فيس‌بوک و شرکا قرار مي‌دهند. بحثي که شايد تلنگري باشد براي شهروند عادي. شهروندي که کمي بيانديشد که آيا حالا که اين گونه زيرنظر گرفته مي‌شود نبايد کمي به خود زحمت بدهد و دست کم گوشه‌اي از اطلاعاتش را مخفي کند؟
- مشت نمونه خروار: جاسوسي آمريکا از متحدان درجه يک خود
در بين هزران برنامه جاسوسي خارجي کشور ايالات متحده آمريکا که اسنودن هم به آنها اشاره نموده است، افشاي جاسوسي آژانس امنيت ملي آمريکا از دفاتر اتحاديه اروپا بسيار بيشتر از ساير موارد جلب توجه نمود؛ چرا که اين کشورها به عنوان متحدان درجه يک آمريکا که مورد پروژه‌هاي جاسوسي قرار مي‌گيرند، کشورهاي ديگر که آمريکا درجه اتحاد آنها مانند کشورهاي عضو اتحاديه اروپا نيست، به طريق و وضعيت بسيار بالايي مورد جاسوسي قرار مي‌گيرند.
بسياري از اين کشورها داراي پيمانهاي همکاري امنيتي با آمريکا بوده اند که در هفته اول مرداد ماه سال جاري آلمان پيمان همکاريهاي امنيتي خود را با انگليس و آمريکا لغو کرد.
اروپا همواره، خصوصا بعد از جنگ جهاني دوم، سايه سنگين آمريکا را بر سرخود احساس کرده است و اگرچه در اوايل دهه نود ميلادي قرن گذشته با اراده جديدي از اتحاديه اروپا روبرو شد و اروپا با سپر يورو در برابر شمشير دلار ظاهر شد ولي در آغاز دهه دوم قرن ميلادي جديد بار ديگر خيز جديد آمريکا را احساس مي کند.
واگرايي دراتحاديه اروپا وبحران مالي اين قاره، بر وضعيت اروپا به عنوان يک شريک تاثير گذاشته است. به هر حال اين موضوع نيز دليلي ديگر براي بيان اعتراض اروپا به امريکا است ولي قابل اشاره است که اروپا آن هنگام که با زندان هاي سازمان جاسوسي آمريکا در اروپا مواجه شد به صورت محترمانه و نه بعنوان يک مجروح اطلاعاتي با آمريکا سخن گفت. آقاي اوباما به هنگام معرفي راهبرد سايبري آمريکا اعلام کرد که حمله سايبري را به عنوان اعلام جنگ تلقي مي کند ولي به نظرمي رسد اروپا اين حمله به خرانه اطلاعاتي وهويتي خود را در حد يک سرقت تلقي مي کند.
اوباما گفت که برنامه‌هاي جاسوسي آژانس امنيت ملي بايد فوق سري باقي بمانند
تا «افرادي که سعي دارند به ما آسيب برسانند، نتوانند در اقدامات پيشگيرانه ما سرک بکشند
و درباره ماهيت طبقه‌بندي شدن اين چيزها پرس‌و‌جو کنند»
چيزي که اوباما اذعان نکرد آن بود که اين به اصطلاح جامعه اطلاعاتيِ پنهان آنچنان گسترده است
و آنچنان نهادها و پيمانکاران خصوصي کشورهاي ديگر را در بر مي‌گيرد که حدّ و حدود هزينه آن به واقع نامشخص است
آژانس امنيت ملي آمريکا براي جاسوسي از دفتر ديپلماتيک اتحاديه اروپا در واشنگتن نه تنها ميکروفن هايي را در اين ساختمان نصب کرده بود بلکه به شبکه اطلاع رساني آن نفوذ کرده و به اين ترتيب به مراسلات الکترونيکي و اسناد داخلي هيات ديپلماتيک اتحاديه اروپا دسترسي پيدا کرده بود. هفته نامه "اشپيگل" آلمان همچنين با استناد به اسناد محرمانه افشا شده برنامه¬هاي جاسوسي آمريکا، افزود ماموران آژانس امنيت ملي آمريکا به همين طريق از دفتر نمايندگي اتحاديه اروپا در سازمان ملل متحد نيز جاسوسي مي کردند.
طبق اين اسناد، مسئولان آژانس امنيت ملي آمريکا، دفاتر ديپلماتيک اروپايي را «اهداف خوبي براي حمله» معرفي کرده اند. آژانس امنيت ملي آمريکا فعاليت هاي نظارتي و جاسوسي خود را حتي تا بروکسل هم گسترش داده بود. اين هفته در بخش ديگري از گزارش خود اشاره کرده بود: «بيشتر از پنج سال پيش، کارشناسان امنيتي اتحاديه اروپا يک سيستم شنود در شبکه تلفن و اينترنت ساختمان Justus-Lipsius که اصلي ترين ساختمان شوراي اروپا محسوب مي شود کشف کردند.
مبدا اين سيستم شنود، مقر سازمان پيمان آتلانتيک شمالي (ناتو) در حومه بروکسل بود.» گفتني است که در سال 2003 مقامات اتحاديه اروپا خبر کشف يک سيستم شنود تلفني را در دفاتر چند کشور عضو اين اتحاديه از جمله فرانسه و آلمان تاييد کردند.
ماموران آژانس امنيت ملي آمريکا به همين طريق از دفتر نمايندگي اتحاديه اروپا در سازمان ملل متحد نيز جاسوسي مي کردند.
طبق اين اسناد، مسئولان آژانس امنيت ملي آمريکا، دفاتر ديپلماتيک اروپايي را «اهداف خوبي براي حمله» معرفي کرده اند
يکي از ويژگي هاي اصلي روابط آمريکا و اتحاديه اروپا، اعتماد کامل دو طرف به يکديگر بوده است که حال به نظر مي رسد مسير کاهشي را در پيش گرفته باشد. در اين مدت و پس از افشاي جاسوسي اطلاعاتي آمريکا مواضع دو طرف نيز اين موضوع را نشان داده است. آمريكا براي رسيدن به اهداف خود حتي از اتحاديه اروپا به عنوان يك دوست هم نمي گذرد.
در افشاگري اخير نيز حيثيت و آبروي اتحاديه اروپا ريخته شده و رهبران آن در شوك هستند كه چه اتفاقي رخ داده است. در اسناد افشا شده آمده است كه آمريكا كشورهاي اتحاديه اروپا را جز دوستان درجه سه به شمار مي آورد.
- يک مورد خاص: حمله سايبري به تاسيسات هسته اي ايران توسط آژنس امنيت ملي آمريکا
گزارش مجله "بيزنس ويک" حاکي از آن است هدف از طراحي اين بدافزار دستيابي به اطلاعات صنعتي ايران است. اين بدافزار براي جلوگيري از شناسايي شدن خود از امضاي ديجيتال شرکت Realtek استفاده مي‌کند. روزنامه نيويورک تايمز در تاريخ ?? ژانويه ???? ميلادي، در مقاله‌اي مدعي شد که «اسرائيل استاکس‌نت را در مرکز اتمي ديمونا و بر روي سانتريفيوژهاي مشابه‌اي که ايران از آنها در تاسيسات غني‌سازي اورانيوم نطنز استفاده مي‌کند، با موفقيت آزمايش کرده‌بود...»
در قسمتهايي از گزارش نيويورک تايمز درمورد نقش آژانس امنيت ملي آمريکا که مدير آن همزمان فرماندهي قرارگاه سايبري ارتش آمريکا را بر عهده دارد آمده است: آژانس امنيت ملي آمريکا و واحد سري اسرائيلي - که از سوي مقامات اطلاعاتي آمريکا داراي مهارت‌هاي سايبري در نظر گرفته مي‌شوند - براي ايجاد بدافزار رايانه‌اي بي‌نهايت پيچيده‌اي دست به کار شدند. اين بدافزار مي‌بايست در قالب مهاجمي دروني عمل کند.
همکاري غير معمول و نزديک با اسرائيل ناشي از دو ضرورت بود. واحد ???? اسرائيل ( که بخشي از ارتش اين رژيم به شمار مي‌رود) از تخصصي فني قابل رقابت با آژانس امنيت ملي ايالات متحده برخوردار است و اسرائيلي‌ها اطلاعات ژرفي پيرامون عمليات در نطنز در دست داشتند که براي تضمين موفقيت حمله سايبري ضروري و حياتي بود. ولي مقامات آمريکا منافع ديگري نيز داشتند و آن عبارت بود از اين که اسرائيل را از انجام حمله پيش‌دستانه خود عليه تاسيسات هسته‌اي ايران منصرف کنند.
بدين منظور، اسراييل بايد از موثر بودن رشته حملات جديد مطمئن مي‌شد. بسياري از مقامات در مصاحبه‌ها گفته‌اند که تنها راه متقاعد ساختن اسرائيل، شرکت دادن کامل آن در تمامي جنبه‌هاي اين برنامه است.
آژانس امنيت ملي آمريکا و واحد سري اسرائيلي
براي ايجاد بدافزار رايانه‌اي بي‌نهايت پيچيده‌اي دست به کار شدند
. اين بدافزار مي‌بايست در قالب مهاجمي دروني عمل کند.
در پروژه اي که اسنودن در آن مشارکت داشته است ايران به عنوان يکي ازاهداف اوليه بوده است و بديهي است که اين افشاگري زخمهاي کهنه روابط ايران و آمريکا را تازه مي¬کند و بعيد است کارت تبريک کاخ سفيد براي دولت جديد در تهران افشاگري اسنودن باشد.
4. ميراث جاسوسي هاي آمريکا: تقابل با حقوق بشر و بيداري ملت هاتصور اين موضوع سخت است که در گذشته‌اي نه چندان دور، آمريکا الگوي اقتصادي جهان قلمداد مي‌شد. اکنون اين کشور بيشتر و بيشتر در حال شبيه شدن به يک زاغه نشين بزرگ و بدشکل است که در گوشه کنار آن چند محله ثروتمند نشين نيز وجود دارد؛ محله‌هايي که يک درصد جامعه آمريکا ساکن آن است. وقوف به چنين شرايط تاريخي در آمريکا به منظور درک درست اهميت نظارت گسترده دولت روي شهروندان، همانطور ادوارد اسنودن، افشاگر آژانس امنيت ملي امريکا فاش ساخت، لازم و ضروري است.
آمريكا به اسم مبارزه با تروريسم بيشترين محدوديت ها را در داخل كشور ايجاد كرده است
كه اين مسئله درباره مسلمانان شدت بسيار زيادي دارد
اقليت حاکم در آمريکا همانند همتايان خود در سراسر جهان، روي تخت‌هاي امن خود نشسته و از نارضايتي فزاينده در دنياي «خارج» به شدت هراسانند. سردمداران قدرت از طريق تاراجي جنايتکارانه و ثروت دزدي و بواسطه طمعي سيراب نشدني، دشمن ِبالقوع قدرتمندي براي خود درست کرده‌اند: تقريبا کل جمعيت آمريکا و ديگر کشورهاي جهان. در چنين وضعيت به شدت بي‌ثباتي که بين اقليت‌حاکم و توده‌ها وجود دارد، وضعيتي که نظام سرمايه داري فاسد به ارمغان آورده است، «دموکراسي» بيش از اين نمي‌تواند توسط حاکمان تحمل شود. به همين دليل است که آنها رو به جمع آوري گسترده اطلاعات، نظارت، جاسوسي و مراقبت آورده‌اند. همه اينها به منظور حفظ «کنترل» روي اين بي ثباتي ِ شکننده و در حال انفجار است.
اقليت حاکم در آمريکا همانند همتايان خود در سراسر جهان، روي تخت‌هاي امن خود نشسته
و از نارضايتي فزاينده در دنياي «خارج» به شدت هراسانند.
به همين دليل است که آنها رو به جمع آوري گسترده اطلاعات، نظارت، جاسوسي و مراقبت آورده‌اند.
همه اينها به منظور حفظ «کنترل» روي اين بي ثباتي ِ شکننده و در حال انفجار است.
يکي از وظايف اصلي هر دولتي حفاظت از شهروندانش در برابر دشمنان خارجي است. به طور سنتي ارتش‌هاي دولتي و گروه‌هاي تروريستي ِغيردولتي دشمن قلمداد مي‌شوند. اما با توجه به افشاگريهاي اسنودن در رابطه با نظارت دولت آمريکا روي ارتباطات، مي‌بينيم که بخش عمده اين جاسوسي عليه غيرنظاميان است. تماس‌هاي تلفني، ايميل‌ها، گفت‌وگوهاي اينترنتي و تصاوير ميلياردها نفر از سراسر جهان استخراج و براي بررسي ذخيره شده است.
آمريكا به اسم مبارزه با تروريسم بيشترين محدوديت ها را در داخل كشور ايجاد كرده است كه اين مسئله درباره مسلمانان شدت بسيار زيادي دارد. مقامات آمريكا به همين بهانه در عرصه بين المللي نيز دست به اقدامات گسترده مي زنند. مثلا در كشورهاي مختلف از جمله اروپاي شرقي و ... زندان ايجاد كرده اند.
«آمريکاي فوق محرمانه» نظامي‌‌گري خارج از کنترل و ناهنجاري‌هاي فزاينده حکومت پليسي
را به تصوير مي‌کشد که پس از 11 سپتامبر بر شدت آن افزوده شد.
مقامات آژانس امنيت ملي امريکا با ادعاي اينکه اين روشي ضروري براي به دام انداختن تروريست‌هاست، از آن دفاع مي‌کنند. ژنرال کيت الکساندر رئيس اين آژانس به مجلس سناي امريکا گفت، از طريق رهگيري ارتباطات از راه دور بين مردم توسط آژانس امنيت ملي بيش از ?? توطئه تروريستي عليه آمريکا خنثي شد.مدرک اين ادعاي ژنرال الکساندر در بهترين حالت مبهم و ناقص است بنابراين با تنها چيزي که روبرو هستيم اظهارات مشکوک و تعريف از خود آژانس امنيت ملي در مورد موفقيت‌هايش است.
حتي اگر اين ادعا را بپذيريم، ?? مورد توطئه تروريستي ادعا شده در بين ميلياردها پرونده ارتباطي يک عدد بي اهميت و ناچيز است و همانند سوزني در انبار کاه است. اين حکايت از دو چيز دارد. اول اينکه، خطر تروريسمي که شهروندان آمريکايي با آن روبرو هستند، از نظر آماري آنچنان ناچيز است که گويي اصلا وجود ندارد.همانطور که خود اسنودن به آن اشاره کرده است، احتمال اينکه مردم آمريکا در وان حمام خود غرق شوند بيشتر از اين است که توسط تروريست‌ها کشته شوند. مسئله دوم اين است که دستاويز و بهانه رسمي براي اين نقض گسترده و جهاني حريم خصوصي - که مربوط به امنيت ملي شهروندان است - به طرز فاحشي با نتيجه تناسب ندارد و بدين ترتيب غيرقابل توجيه است.
آن هايي که مدعي ساختن جهاني بدون شياطين هستند
خود درگير اين بازي شده و حتي رهبري آن را نيز بر عهده گرفته اند
بسياري در ايالات متحده معتقدند که مبارزه با تروريسم، حق دخالت در حوزه خصوصي را به دولت نمي دهد. اسنودن و اطلاعاتي که فاش کرد نشان داد که آمريکا تمامي اتهاماتش تنها متوجه ساير کشورها است بدون آنکه به اقدامات خلاف و غير اخلاقي خود توجهي داشته باشند. اين اتفاق نه تنها راستي و صداقت ايالات متحده را زير سئوال مي برد بلکه نشان مي دهد که آمريکا مشروعيت خود را از طريق انگ زدن به ساير کشور ها به دست مي آورد. اين اتفاق همچنين چهره اي جديد از ايالات متحده را نشان داد.
خطر تروريسمي که شهروندان آمريکايي با آن روبرو هستند، از نظر آماري آنچنان ناچيز است که گويي اصلا وجود ندارد.
همانطور که خود اسنودن به آن اشاره کرده است، احتمال اينکه مردم آمريکا در وان حمام خود غرق شوند بيشتر از اين است که توسط تروريست‌ها کشته شوند
فراري بودن اسنودن و دو راهي اي که بسياري از کشورهاي غربي با آن روبرو هستند، بحث حقوق بشر و آمريکا به عنوان حامي اي پر مدعا را زير سئوال برده است. آن هايي که مدعي ساختن جهاني بدون شياطين هستند خود درگير اين بازي شده و حتي رهبري آن را نيز بر عهده گرفته اند. علاوه بر اين، آژانس امنيت ملي به ما ياد آوري کرد که سياست بين الملل همچنان مبتني بر رقابت جويي بين کشورها است و در درجه اول با دولت ملت ها هدايت مي شود.
علاوه بر اين، بايد به استحکام اتحاد ها نيز شک کرد. تا چه حد کشورها مي توانند به متحدينانشان اعتماد کنند؟ فعاليت هاي آژانس امنيت ملي در فرانسه، اتحاد فراآتلانتيکي که در ?? سال اخير با اهميت شمرده مي شد را بسيار بي اهميت جلوه داد.